Ένα πολύ σοβαρό περιστατικό έρχεται να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο των περιστατικών παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων που θανατώνουν ανυπολόγιστο αριθμό ζώων κάθε χρόνο στην Ελληνική ύπαιθρο, αυτή τη φορά με ρεκόρ δηλητηριασμένων ζώων.

Σε αυτή την περίπτωση, και για πολλοστή φορά, αντιμέτωπη με την παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων ήρθε η πολύπαθη άγρια πανίδα του Έβρου, στην περιοχή μεταξύ Φερών-Αρδανίου, σε απόσταση λίγων μόνο χιλιομέτρων από το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου και τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας του δικτύου Natura 2000 «Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου».

47 νεκρά ζώα και ένας Ασπροπάρης που γλίτωσε

Μέσα με τέλη Μαρτίου 2024, επί 10 μέρες έγινε μία τιτάνια προσπάθεια εντοπισμού και συλλογής κάθε δηλητηριασμένου ζώου μετά από πρωτοφανή κινητοποίηση τριών Ειδικών Μονάδων Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων, μία της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης (ΕΠΒΘ) και δύο του ΟΦΥΠΕΚΑ (ΜΔΠΠ Κεντρικής Μακεδονίας και ΜΔ Εθνικών Πάρκων Νέστου – Βιστωνίδας και Ροδόπης). Παρόντων του Δασαρχείου Αλεξανδρούπολης, στελεχών της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς και της Αντιδημαρχίας Φερών του Δήμου Αλεξανδρούπολης, σαρώθηκε από τους σκύλους μία περιοχή περίπου 5 τ.χλμ, πραγματοποιώντας διαδρομές συνολικού μήκους 120 χλμ. και εντοπίστηκαν 47 νεκρά ζώα:

• 18 καλαμόκιρκοι
• 14 τσακάλια
• 4 αλεπούδες
• 3 γερακίνες
• 2 σκύλοι
• 1 νυχτόβιο αρπακτικό πουλί (τυτώ)
• 5 θηλαστικά που δεν μπορούσαν να ταυτοποιηθούν λόγω της προχωρημένης σήψης (τσακάλι ή αλεπού)

Κατά την τελευταία μέρα των ερευνών στο πεδίο, παρατηρήθηκε να διέρχεται από την περιοχή ένας Ασπροπάρης, πτωματοφάγο είδος, αυστηρά προστατευόμενο στη χώρα μας, ο οποίος πιθανά να έπεφτε επίσης θύμα δηλητηρίασης αν τα νεκρά ζώα δεν είχαν περισυλλεγεί τις προηγούμενες ημέρες.

Τα περισσότερα ζώα που βρέθηκαν ήταν σε προχωρημένη σήψη, ωστόσο μερικά από αυτά ήταν φρεσκότερα, γεγονός που υποδεικνύει ότι τα δηλητηριασμένα ζώα παρέμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην περιοχή και συνέχιζαν να αποτελούν εστία δηλητηρίασης για επόμενα ζώα.

Έρευνα για την παράνομη χρήση δολωμάτων

Το συγκεκριμένο περιστατικό συνέβη σε κοντινή απόσταση με το περιστατικό θανάτωσης δύο χρυσαετών, ενός καλαμόκιρκου κι ενός τσακαλιού λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι χρονικά η παράνομη χρήση δολωμάτων σε αυτή την περιοχή μάλλον συνέπεσε. Από τα παραπάνω περιστατικά το μεν εντοπίστηκε λόγω πομπού που έφερε ο ένας χρυσαετός, ενώ το άλλο δεν εντοπίστηκε και εξελίχθηκε σε μαζική δηλητηρίαση.

Τη διερεύνηση του περιστατικού ανέλαβε το αρμόδιο δασαρχείο  Αλεξανδρούπολης, το οποίο διενεργεί την ποινική προανάκριση, σε συνεργασία με την αρμόδια Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Έβρου, η οποία απέστειλε τα δείγματα για τοξικολογικές αναλύσεις, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες από τον νόμο διαδικασίες.

Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων στην ύπαιθρο είναι δυστυχώς εκτεταμένη. Χαρακτηριστικό είναι ότι δύο μόλις ημέρες μετά την ολοκλήρωση των ερευνών στις Φέρες, ένας Μαυρόγυπας εντοπίστηκε νεκρός από δηλητηριασμένο δόλωμα στα ορεινά της Νέας Σάντας στη Ροδόπη λόγω πομπού που έφερε.

«Η τεράστια έκταση που έλαβε το περιστατικό των Φερών αποδεικνύει την ανάγκη για άμεση ενημέρωση των αρμόδιων αρχών σε περίπτωση που κάποιοι αντιληφθούν την ύπαρξη δηλητηριασμένου δολώματος ή ζώου για να αποφευχθεί αυτή η αλυσίδα δηλητηρίασης» όπως αναφέρει η κ. Ελισάβετ Κρετ, χειρίστρια της Ειδικής Μονάδας Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης. Και συμπληρώνει ότι «καίριο ρόλο παίζει η αποτελεσματική εφαρμογή της ΚΥΑ για τα «Μέτρα και διαδικασίες για τον έλεγχο της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε είδη της άγριας πανίδας – Συντονισμός συναρμόδιων υπηρεσιών και φορέων», καθώς και η ενδυνάμωση της φύλαξης της υπαίθρου από τους αρμόδιους φορείς που τα τελευταία χρόνια λόγω υποστελέχωσης είναι ελλιπής».

Σημειώσεις:

Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης

Είναι μια περιβαλλοντική οργάνωση που δραστηριοποιείται στην περιφέρεια της Θράκης, εστιάζοντας κυρίως στις ορεινές και ημι-ορεινές περιοχές Έβρου και Ροδόπης. Βασικοί στόχοι της είναι η προστασία της θρακικής φύσης, με έμφαση στα αρπακτικά πουλιά ως δείκτες καλής κατάστασης της βιοποικιλότητας, και η διαφύλαξη των σημαντικών περιοχών τους, η τόνωση της οικονομίας της υπαίθρου και η μείωση της εγκατάλειψης, ειδικά από τους νέους. Πυξίδα των δράσεων της αποτελεί η αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης.

ΕΜΑΔΔ: Ειδικές Μονάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων

Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων είναι παράνομη και διώκεται ποινικά, ενώ οι επιπτώσεις της στην άγρια ζωή είναι ανυπολόγιστες. Για την αντιμετώπιση της παράνομης αυτής δραστηριότητας στην ύπαιθρο, στην Ελλάδα λειτουργούν 12 Ειδικές Μονάδες Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων, με τις δυο πρώτες να έχουν ξεκινήσει από το 2014 από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το WWF Ελλάς που λόγω της αποτελεσματικής λειτουργείας τους άνοιξαν τον δρόμο για την δημιουργία και άλλων ΕΜΑΔΔ. Σήμερα λειτουργούν 1 ΕΜΑΔΔ στη Θράκη από την Εταιρία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκη, 7 ΕΜΑΔΔ (σε Αν. Μακεδονία και Θράκη, σε Όλυμπο, σε Κεντρική Μακεδονία, σε Βόρεια Πίνδο, σε Θεσσαλία, σε Νότια Πελοπόννησο, σε Δυτική Στερεά Ελλάδα) από τον ΟΦΥΠΕΚΑ, 1 ΕΜΑΔΔ στη Δυτική Μακεδονία από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, 3 ΕΜΑΔΔ σε Κρήτη και Ρόδο από την Α’ Κυνηγετική Ομοσπονδία Κρήτης-Δωδεκανήσου.

Αν βρεις δηλητηριασμένο δόλωμα ή δηλητηριασμένο ζώο

Αν εντοπίσεις δηλητηριασμένα δολώματα στην ύπαιθρο ή κάποιο νεκρό ζώο, είναι πολύ σημαντικό να μην τα αγγίξεις ή τα μετακινήσεις, καθώς το δηλητήριο είναι επικίνδυνο για την υγεία, ενώ επιπλέον το νεκρό ζώο μπορεί να είναι και φορέας κάποιας ασθένειας. 

Πρέπει αμέσως να τηλεφωνήσεις στις αρμόδιες υπηρεσίες (κατά τόπους Δασαρχείο ή Δασονομείο, Αστυνομία, Δ/νση Κτηνιατρικής, Κτηνιατρικό Κέντρο ή Αγροτικό Κτηνιατρείο, Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων) να προσέλθουν στο σημείο, να συλλέξουν τις φόλες ή τα δηλητηριασμένα ζώα και να διεξάγουν την επιτόπια έρευνα. Επίσης μπορείς να τηλεφωνήσεις στην Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, που θα ειδοποιήσει με τη σειρά της τους αρμόδιους φορείς και θα έρθει στο σημείο με τον εκπαιδευμένο σκύλο–ανιχνευτή και την χειρίστριά του, να ψάξουν για τυχόν άλλες φόλες ή νεκρά ζώα και να καθαρίσουν την περιοχή ώστε να σωθούν άλλα ζώα, οικόσιτα ή άγρια.

Κ.Υ.Α. «Μέτρα και διαδικασίες για τον έλεγχο της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε είδη της άγριας πανίδας – Συντονισμός συναρμόδιων υπηρεσιών και φορέων»

Κ.Υ.Α. υπ’ αριθμ. Υ.Π.ΕΝ./ΔΔΔ/83415/2715 της 22 Αυγούστου 2022, ΦΕΚ 4459 Β’